THE INFLUENCE OF RAHMAH AL-YUNUSIYYAH’S ISLAH MOVEMENT IN MALAYA (TANAH MELAYU) [PENGARUH GERAKAN ISLAH RAHMAH AL-YUNUSIYYAH DI TANAH MELAYU]

Abstract

‘Gerakan Islah’ or Islah Movement is a religious movement that refers to a reformation in the way of thinking and lifestyles of the Muslim. The movement first emerges in the Middle East and has spread to all around the world including in the Malay Archipelago and has produced a number of influential Muslim scholars. Among the celebrated scholars from Islah Movement is Rahmah Al-Yunusiyah. She is a women of Minangkabau descent that become one of Islah’s figure in the field of Islamic education in Indonesia. The excellence of Rahmah al-Yunusiyyah as the figure in the reformation of Islamic education has led a number of researchers to label her as ‘mujaddid’ or reformer. She has poured her energy and valuable ideas in various effort of reformation (tajdid) in Minangkabau especially in Islamic women education. Although she never ventured outside of the district of Minangkabau in search of knowledge, she was able to master various field of knowledges and skills. Her efforts are not only being recognized in Minangkabau’s society, but also outside of Indonesia such as in Malaysia. Many Malaysian prominent women figures were the outcomes of her guidance. Her prominence gained the recognition from al-Azhar Reactor who admires the Diniyah Putri, one of her efforts in the field of education. Thus, the objective of this paper is to study the effect of Rahmah al-Yunusiyyah’s Islah Movement in Malaya (Tanah Melayu). This paper is a qualitative research that uses the methods of historical study and content analysis. The influence of Rahmah al-Yunusiyyah can be clearly observed from the fighting spirit of her students in Malaya (Tanah Melayu) who have gained prominence in Malaysia such as Tan Sri Datin Paduka Seri Dr. Hjh. Aishah Ghani, Datin Sakinah Junid and Shamsiah Fakeh. In fact, a number of schools in Malaysia were inspired and took Diniyah Putri as a model for the establishment of Islamic school for women in Malaysia such as Madrasah Diniyah Putri, Kampung Lalang.

Keywords: Islah movement, Rahmah al-Yunusiyyah, Malaya

Gerakan Islah merupakan sebuah gerakan yang merujuk kepada pembaharuan dalam cara berfikir dan cara hidup umat Islam. Gerakan islah muncul di Timur Tengah dan berkembang di pelosok dunia termasuklah di wilayah nusantara dan melahirkan ramai ulama. Antara ulama islah ialah Rahmah al-Yunusiyah. Beliau merupakan seorang wanita beketurunan Minangkabau yang menjadi tokoh islah dalam bidang pendidikan Islam di Indonesia. Kehebatan Rahmah al-Yunusiyyah sebagai tokoh pembaharuan pendidikan Islam mendorong beberapa pengkaji melabel beliau sebagai mujaddid. Beliau telah mencurahkan tenaga dan idea-idea yang tidak ternilai dalam melakukan pelbagai reformasi (tajdid) di Minangkabau terutamanya dalam bidang pendidikan wanita. Walaupun beliau tidak keluar daripada daerah Minangkabau untuk menuntut ilmu, beliau mampu untuk menguasai pelbagai bidang keilmuan dan kemahiran. Usaha beliau bukan sahaja mendapat tempat dalam masyarakat di Minangkabau malahan di luar Indonesia seperti Malaysia. Ramai tokoh wanita yang lahir di Malaysia disebabkan oleh didikan beliau. Ketokohan beliau dalam bidang pendidikan sehingga Rektor al-Azhar mengagumi hasil usaha beliau iaitu Diniyah Putri. Justeru, kajian ini bertujuan untuk meneliti kesan gerakan islah Rahmah al-Yunusiyyah di Tanah Melayu. Kajian ini merupakan kajian kualitatif dengan menggunakan kajian sejarah dan analisis kandungan. Pengaruh Rahmah al-Yunusiyyah jelas kelihatan kepada perjuangan-perjuangan anak murid beliau di Tanah Melayu dan berjaya menempa nama di Malaysia seperti Tan Sri Datin Paduka Seri Dr. Hjh. Aishah Ghani, Datin Sakinah Junid dan Shamsiah Fakeh. Bahkan, terdapat beberapa buah sekolah di Malaysia juga mengambil inspirasi dan menjadikan Diniyah Putri sebagai model kepada penubuhan sekolah agama perempuan di Malaysia seperti Madrasah Diniyah Putri, Kampung Lalang.

Kata Kunci: Gerakan Islah, Rahmah al-Yunusiyyah, Tanah Melayu