Buah Buton pada Rumah Dato’ Muar Bongkok: Konteks Alam sebagai Interpretasi Perwatakan Pemimpin Adat Perpatih (Buah Buton at the House of Dato’ Muar Bongkok: The Context of Nature as an Interpretation of the Character of Adat Perpatih Customary Leaders)
Abstract
ABSTRAK: Terdapat pelbagai cara dalam mengetengahkan sifat dan perwatakan seseorang dalam dunia ini, termasuk juga buah buton yang menjadi perlambangan identiti. Tujuan artikel ini adalah untuk menghuraikan hubung kait konteks alam dengan perwatakan dan nilai yang terdapat pada rumah Dato’ Muar Bongkok di Luak Tanah Mengandung, Negeri Sembilan. Kajian turut melibatkan dua kaedah dalam memperoleh data iaitu kajian lapangan dengan mengkaji rumah tradisional tersebut yang terlibat. Manakala, temu bual pula adalah melibatkan waris, penduduk tempatan dan penyelidik Adat Perpatih yang mengkaji tentang undang-undang tradisi ini. Berdasarkan kajian lapangan yang dibuat, menunjukkan bahawa buah buton tergantung di bahagian yang simbolik dengan pemimpin adat tersebut. Perlambangan tersebut dipadankan dengan karakter dan perwatakan pemimpin tersebut yang merujuk kepada alam sebagai konteks dalam penghasilan karya tradisi tersebut. Oleh itu, artikel ini mencadangkan agar buah buton dapat dijadikan simbolik dalam komunikasi visual yang menghubungkan persefahaman dalam perwatakan yang positif. Sebagai contoh diaplikasikan pada ruang-ruang atau bangunan yang menjadi tempat pertemuan pemimpin yang menjadi tempat menyuarakan pandangan dan hak rakyat dalam negara.
Kata kunci: Ukiran; seni; komunikasi; karakter; nilai
ABSTRACT: In this world, there are many methods to emphasize a person’s essence and character, including the ‘buah buton’, which is a sign of identification. The goal of this article is to explain the relationship between the natural environment, personality and values found at Dato’ Muar Bongkok’s house in Luak Tanah Mengandung, Negeri Sembilan. The study also includes two ways for gathering data, one of which is fieldwork by inspecting the traditional houses involved. Meanwhile, the interview included descendants, local communities and experts in Adat Perpatih. According to the field study, the ‘buah buton’ hangs in the section that represents the traditional leader. The symbolism relates to the leader’s character, who alludes to nature as a setting in the development of traditional art. As a result, this article proposes that the ‘buah buton’ may be employed as a visual communication sign that positively links understanding. For example, it is used as a gathering location for leaders who advocate for the beliefs and rights of the people in the nation.
Keywords: Carving; art; communication; character; value
Full Text:
PDFReferences
Ali Akbar Navis. 1984. Alam Terkembang Jadi Guru: Adat dan Kebudayaan Minangkabau. Indonesia: PT Pustaka Grafitipers.
Makiah Tussaripah Jamil & Jamaliah Mohd Taib. 2012. Kajian Adat Perpatih di Negeri Sembilan: Satu Tinjauan Menurut Perspektif Islam. Konferensi Antarabangsa Islam Borneo Ke-5, Brunei Darussalam.
Martinez, I.M., Salanova, M. & Ortiz, V.C. 2020. Our boss is a good boss! cross-level effects of transformational leadership on work engagement in service jobs. Journal of Work and Organizational Psychology 36(2): 87 – 94.
Md. Yazid Ahmad. 2017. Practice of Muafakat and Application of Takharuj in Inheritance Distribution According to Muslim Inheritance Law Perspective. Islãmiyyãt 39(1): 21-28.
Mohammad Fadzeli Jaafar, Idris Aman & Norsimah Mat Awal. 2017. Aspek Kesejajaran dalam Perbilangan Adat Berdasarkan Analisis Stilistik. Akademika 87(1): 279 – 290.
Mohd Rosli Saludin. 2009. Teromba Sebagai Alat Komunikasi dalam Kepimpinan Adat Perpatih. Shah Alam: Karisma Publication Sdn. Bhd.
Mohd Sabrizaa Abd Rashid & Sufian Che Amat. 2008. The Traditional Malay Architecture: Between Aesthetics and Symbolism. Proceeding Seminar on Intellectual Property and Heritage Issues in Built Environment, Renaissance Hotel Kuala Lumpur. 20- 21st July.
Mualimin Mochammad Sahid. 2018. Pembangunan Model Adat Perpatih Patuh Syariah di Malaysia: Satu Tinjauan Awal. In Mualimin Mochammad Sahid, Azman Ab
Rahman & Muhammad Ikwan Hami (Eds.). Adat Perpatih Berpandukan Syarak: Amalan di Negeri Sembilan dan Minangkabau. Nam Publications.
Mualimin Mochammad Sahid, Muhammad Aunurrochim Mas’ad Saleh, Nik Rahim Nik Wajis, Setiyawan Gunardi, Mohd Nasir Abdul Majid, Mariam Saidano Tagaronao & Nur Athirah Ramli. 2017. Justifikasi Hukum Syarak Ke Atas Amalan Adat Perpatih dalam Pewarisan Tanah Adat / Ulayat di Indonesia dan Malaysia. Malaysian Journal of Syariah and Law 5 (Khas): 1 – 21.
Muhammad Takari Jilin Syahrial & Fadlin Muhammad Dja’far. 2019. Memahami Adat dan Budaya Melayu. Indonesia: Program Studi Etnomusikologi FIB USU dan Majlis Adat Budaya Melayu Indonesia.
Muteswa, R.P.T. 2016. Qualities of a good leader and the benefits of good leadership to an organization: A conceptual study. Europian Journal of Business and Management 8(24): 135 – 140.
Nila Inagda Manyam Keumala Daud, Ezrin Arbi & Mohammad Faisal. 2012. Pengaplikasian ukiran kayu Melayu dalam seni bina di Malaysia. Journal of Design and Built Environment 11: 1-14.
Nordin Selat. 2014. Sistem Sosial Adat Perpatih. Kuala Lumpur: PTS Akademia.
Norhalim Ibrahim. 1997. Sistem Perkahwinan Adat di Negeri Sembilan. https://malaycivilization .com.my/omeka/files/original/7d8c98a4b13f4cc2decc249283e8b2e4.pdf
Norhalim Ibrahim. n.d. Pemimpin dan Kepimpinan dalam Suku Adat Perpatih. https://malaycivilization.com.my/omeka/files/original/8d0ec589753686bdb0d5a8daa78f78
e.pdf
Raja Nafida Raja Shahminan. 2007. Rumah Tradisional Luak Tanah Mengandung: Kajian Inventori Rumah Bumbung Panjang. Negeri Sembilan: Lembaga Muzium Negeri Sembilan.
Raja Nafida Raja Shahminan. 1999. Evolusi Senibina Balai Adat di Negeri Sembilan. Disertasi sarjana, Universiti Malaya.
Raja Nafida Raja Shahminan. n.d. Seri yang Menanti. http://nagariperpatih.blogspot.com/2010/02/seri-yang-menanti. html
Rosiswandy Mohd Salleh. 2017. Sejarah Pengamalan Adat Perpatih di Negeri Sembilan. http://www.jmm.gov.my/files/original%20nota%20sejarah%20pengamalan%20adat%20perpatih%20di%20negeri%20sembilan%20pdf.pdf
Siti Fatimah Tuzzahrah Abd Latif & Kamarul Afizi Kosman. 2017. The serambi of Negeri Sembilan traditional Malay house as a multifungsional space – role in custom (Adat). Journal of Design and Built Environment 17(2): 37 – 50.
Surji, K.M. 2015. Understanding leadership and factors that influence leaders’ effectiveness. Europian Journal ofBusiness and Management 7(33): 154 – 167.
Tenas Effendy. 2004. Tunjuk Ajar Melayu: Butir-butir Budaya Melayu Riau. Riau: Balai Kajian dan Pengembangan Budaya Melayu Melayu.
Wan Kamal Mujani, Wan Hamdi Wan Sulaiman, Erny Azziaty Rozali et al. 2015. Sistem Federalisme dalam Adat Perpatih di Negeri Sembilan. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
Yaakub Idrus. 1996. Rumah Tradisional Negeri Sembilan: Satu
Analisis Seni Bina Melayu. Kuala Lumpur: Fajar Bakti.
Refbacks
- There are currently no refbacks.
ISSN 2289-1706 | e-ISSN : 2289-4268
Institut Alam dan Tamadun Melayu (ATMA)
Universiti Kebangsaan Malaysia
43600 UKM Bangi, Selangor Darul Ehsan
MALAYSIA
© Copyright UKM Press, Universiti Kebangsaan Malaysia