PENDEKATAN DAKWAH TARGHIB DAN TARHIB DALAM MEMBINA ADAB REMAJA (Targhib and Tarhib Da’wah Approaches in Building a Adolescent Manners)
Abstract
ABSTRAK
Perubahan sosiobudaya masyarakat mempengaruhi gaya hidup remaja, seterusnya memberi kesan kepada adab dan tingkah laku remaja. Remaja menghadapi pelbagai masalah yang melibatkan pelanggaran syariat Islam antaranya gejala sosial dan isu akidah. Masalah ini boleh memberi kesan dalam membentuk tamadun sekiranya pengamalan agama dari segi akidah, ibadah dan akhlak tidak difokuskan. Peranan remaja sebagai agen untuk membentuk peradaban perlu dipertingkatkan kerana mereka pemimpin masa depan. Oleh itu, makalah ini mengkaji pendekatan dakwah targhīb dan tarhīb dan keberkesanannya untuk mengubah remaja yang beradab dan memantapkan akidah remaja. Makalah ini menggunakan kaedah kualitatif iaitu menganalisis kandungan daripada sumber data kajian iaitu daripada al-Quran, buku karangan sarjana Islam, jurnal, laporan, kertas seminar dan juga kajian dalam tesis. Makalah ini memfokuskan kepada pendekatan dakwah targhīb dan tarhīb dalam membina peradaban remaja dalam tiga elemen iaitu akidah, ibadah dan akhlak. Akidah yang tidak kukuh memberi kesan kepada tingkah laku, akhlak, psikologi dan kepercayaan remaja. Secara keseluruhannya, didapati tiga elemen asas untuk menjadikan remaja yang mempunyai peradaban yang mantap ialah akidah, ibadah dan akhlak. Pemantapan elemen ini penting kerana remaja merupakan agen perubahan masyarakat, pemimpin masa depan yang akan menerajui peradaban dan agen membentuk peradaban. Hasil kajian juga menunjukkan bahawa pendekatan targhīb dan tarhīb konsep yang bersesuaian dengan jiwa remaja dalam membentuk satu tamadun dan membina peradaban remaja yang mengamalkan ajaran Islam.
ABSTRACT
Socio-cultural changes in the community influence adolescents’ lifestyles, thus affecting adolescents’ morals and behaviors. Adolescents face a wide range of issues involving violations of Islamic rulings and Sharia law, including social problems and issues of aqidah. These problems can affect the formimg of civilization if practice of religion in terms of aqidah, worship and morals is given a proper attention. The role of adolescents as agents in shaping civilization needs to be enhanced as they will become future leaders. Therefore, this study was conducted to study the da’wah approach in terms of targhīb and tarhib and its effectiveness in transforming civilized adolescents and strengthening the adolescents’ aqidah. This article uses qualitative methods of analyzing content from research sources such as the Quran, Islamic scholarly books, journals, reports, seminar papers and even thesis studies. This article focuses on da’wah approach in terms of targhīb and tarhīb in building civilized adolescent using three elements, namely aqidah, worship and morals. The weakening of aqidah affect adolescents’ behavior, morals, psychology and beliefs. There three basic elements found to build adolescents with strong civilization, namely, aqidah, worship and morals. Strengthening these element is important as adolescents are agents of social change, future leaders who will lead civilization and agents of civilization. The results of the study also show that the targhīb and tarhīb approach are conceptually relevant to the adolescents’ spirit in shaping a civilization and building a adolescent civilization that practicing Islam.
Full Text:
PDFReferences
Abdullah Basmeih. 2013. Tafsir Pimpinan al-Rahman. Kuala Lumpur: Darul Fikir.
Abdullah Abdul Rahman. 2006. Black metal: Unsur-unsur yang bercanggah dengan Islam. Jurnal Penyelidikan Islam 19: 143-52.
Ab. Aziz Mohd Zin. 2001. Metodologi Dakwah. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.
Ahmad Zaki Abd. Latiff, Azam Hamzah & Azhar Mad Aros. 2015. Tamadun Islam dan Tamadun Asia (TITAS). Edisi ketiga. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
al-'Asqalani, Ahmad Ibn ‘Ali Ibn Hajar. 1986. Fath al-Bari bi Sharh Sahih al-Bukhari. Kaherah: Dar al-Rayan li al-Turath.
al-Asbahani, Abi al-Qasim Isma'il Ibn Muhammad Ibn al-Fadhil al-Jawzi. 1993. Al-Targhib wa al-Tarhib. Jilid 1. Kaherah: Dar al-Hadith.
Asming Yalawee, Mustafa ’Afifi Ab. Halim & Wan Abdul Fattah Wan Ismail. 2011. Akidah: Peranan dan kepentingannya dalam memelihara keharmonian rumah tangga. Jurnal Usuluddin 33: 1-172.
al-Bayanuni, Muhammad Abu al-Fath. 1995. Al-Madkhal ila'Ilmi al-Da'wah. Beirut: Muassasat al-Risalah.
Cheong, John. 2012. The socio-religious identity and life of the Malay Christians of Malaysia. Tesis Dr. Fal. Trinity International University Illinois: United States.
Dolgin, Kim Gale. 2011. The Adolescent: Development, Relationship and Culture. Boston: Pearson Education.
Fariza Md. Sham. 2005. Tekanan emosi remaja Islam. Jurnal Islamiyyat 27 (1): 3-24.
Fariza Md. Sham. 2010. The approaches of da’wah in helping the social problems among the adolescents and its applications by the da’wah organization in Malaysia. Jurnal al-Hikmah 1: 99-113.
Fariza Md Sham. 2016. Elemen psikologi Islam dalam silibus psikologi moden: Satu alternatif. Global Journal al-Thaqafah 6 (1): 75-86.
Fariza Md. Sham. 2006. Perkembangan moral, sosial remaja dan pendekatan psikologi dakwah. Dlm. Dakwah dan Kaunseling di Malaysia,disunting oleh Fariza Md Sham, Siti Rugayah Hj. Tibek & Othman Hj. Talib. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
Fariza Md Sham. 2017. Perubahan sosiobudaya dan hubungannya dengan Peradaban Islam. Dlm. Peradaban Islam, disunting oleh Jawiah Dakir, Fariza Md Sham & Mujahid. Bangi: Penerbit UKM.
Fariza Md Sham. 2018. Gen Z dan isu perpaduan. Kertas kerja An International Colloquium on Integration Platform, Binding Differences and Diversity. Anjuran Institut Kajian Etnik, Universiti Kebangsaan Malaysia. Bangi, 15 November.
Fariza Md Sham & Azyyati Mohd Nazim. 2015. Pendekatan psikologi dakwah dalam menangani remaja berisiko: Fokus pendekatan bimbingan jiwa. Jurnal Hadhari 7 (2): 63-73.
Hashim Bedu, Khairulhelmi Katip, Mohd Fahmi Mohd Sahid & Syed Mohamed Syafeq Syed Mansor. 2008. Keruntuhan Akhlak dan Gejala Sosial dalam Keluarga; Isu dan Cabaran. Kertas kerja Seminar Kaunseling Keluarga, 51-62.
Ibn Kathir, Isma'il 'Umar. 2003. Tafsir al-Quran al-'Azim. Beirut: Muassasah al-Rayyan.
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia. 2018. Laporan Tahunan IPHAM 2017. Putrajaya: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.
Jasni Sulong. 2016. Pemeliharaan akidah Islam: Analisis daripada sudut penguatkuasaan undang-undang dan fatwa di Pulau Pinang. Jurnal Afkar 18 (Edisi Khas): 1-34.
Jawiah Dakir, Siti Rugayah Tibek & A’dawiyah Hj Ismail. 2009. Bimbingan agama dan metodologi dakwah di institusi pemulihan: Kajian kes di Penjara Wanita Kajang, Selangor. Jurnal ILIM 2: 9-20.
Kamus Dewan. 2007. Edisi keempat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Khalim Zainal Aminudin Basir@Ahmad Akila Mamat. 2010. Pembentukan tingkah laku remaja menurut Barat dan Islam. Jurnal Islam dan Masyarakat Kontemporari 3:19-32.
Khazri Osman. 2015. Pendekatan dakwah melalui targhib dan tarhib dalam diwan Imam Shafi'i Rahimahullah. Tesis Dr. Fal. Universiti Kebangsaan Malaysia: Selangor.
Institut Pemantapan dan Perkaderan Akidah Malaysia. 2018. Laporan Tahunan IPHAM 2018. Jelebu: Institut Pemantapan dan Perkaderan Akidah Malaysia.
Mohamed Hamdan Abdullah, Fariza Md. Sham & A’dawiyah Ismail. 2018. Pendekatan motivasi dalam dakwah remaja. Jurnal Hadhari 10 (1): 77-92.
Mohd Fauzi Hamat. 2002. Peranan akidah dalam perancangan pembangunan ummah: Satu analisis dalam konteks masyarakat kini. Jurnal Usuluddin 16: 13-34.
Mohd Isa Hamzah et al. 2013. Keberkesanan pertubuhan belia dalam menyemai jati diri Islam. Malaysian Journal of Youth Studies 9: 91-106.
Mohd Zamir Bahall, Hasnan Kasan & Khairul Anwar Mastor. 2009. Majalah hiburan: Aspek membina dan merosakkan dari sudut aqidah. Jurnal Penyelidikan Islam 22: 205-24.
Muhamad Alihanafiah Norasid. 2011. Manhaj Rabbani oleh Sa'id Hawwā dalam pembangunan modal insan: Tumpuan kepada karya al- Asās fī al-Tafsīr. Jurnal Usuluddin 33: 89-112.
Muhamad Faiz Ismail, Ab. Halim Tamuri & Kamarul Azmi Jasmi. 2012. Pengaruh elemen Islam liberal terhadap aqidah pelajar Sekolah Menengah Kebangsaan: Satu tinjauan awal. Dlm. International Conference on Research in Islamic and Arabic Language Education. Anjuran Sekretariat ICRIALE 2012, Elaf Kinda Hotel Mecca, Saudi Arabia, 1-2 Jun.
Muhammad Faizal A. Ghani, Norfariza Mohd Radzi, Husaina Banu Kenayathulla,Saedah Siraj, Faisol Elman, Maszuria A.Ghani & Amalina Ayub. 2017. Islam masalah disiplin murid Islam: Strategi dan penyelesaian terhadap kurikulum. Jurnal Hadhari 9 (1): 91-110. al-Mundhiri, 'Abd al-'Azim
Abd al-Qawiyy. 2003. Al-Targhib wa al-Tarhib. Riyadh: Maktabah al-Ma'arif.
Nor Azizah Mustapha. 2019. Pendekatan dakwah targhib dan tarhib dalam memantapkan akidah remaja di Institut Pemantapan dan Perkaderan Akidah Malaysia (IPHAM). Tesis Dr. Fal. Universiti Kebangsaan Malaysia.
Nor Nazimi Mohd, Mustaffa Jaffary Awang & Aminudin Basir@Ahmad. 2017. Teori Maslow dan kaitannya dengan kehidupan muslim. Jurnal Hadhari 9 (2): 275-86.
al-Qaradawi, Yusuf Ibn 'Abdullah. 1989. Al-Muntaqa min Kitab al-Taghrib wa al-Tarhib li al-Mundhiri. Dubai: al-Ahllia P.Press.
Rohana Tan & Norhasni Zainal Abidin. 2014. Akidah, akhlak dan hubungannya dengan tingkah laku belia di institusi pengajian tinggi. Jurnal Ilmu Pendidikan dan Pengajaran 1 (1): 6479.
Sabiq, al-Sayyid. 2011. al-'Aqaid al-Islamiyyah. Beirut: Dar al-Kitab al-'Arabi.
Sa'id Hawwa. 2005. al-Mustakhlas fi Tazkiyah al-Anfus. Kaherah: Dar al-Salam.
Sayyid Qutb. 2000. Tafsir fi Zilal al-Quran. Terj. Kota Bharu: Dian Darul Naim Sdn. Bhd.
Sharifah Norshah Bani. 2009. Impak uslub tabsyir dan indhar dalam membentuk personaliti: Kajian di Sekolah Henry Gurney, Teluk Mas, Melaka dan Batu Gajah, Perak. Tesis Dr. Fal. Universiti Malaya.
Siti Aziah Md Saaban. 2014. Metode targhib dan tarhib menurut al-Quran: Aplikasi dalam pengajaran dan pembelajaran guru Pendidikan Islam di Shah Alam. Tesis sarjana. Universiti Malaya.
Siti Zubaidah Ismail. 2010. Menangani ajaran sesat di kalangan umat Islam: Perspektif Undang-undang dan Pentadbiran. Jurnal Syariah
(2): 247-276.
Syed Abdurahman Syed Hussin. 2005. Pendekatan targhib dan tarhib dalam penyampaian dakwah. Jurnal Usuluddin 21: 117-38.
Abdullah Nasih. 1992. Tarbiyatul Awlad fi al-Islam. Kaherah: Dar al-Salam.
Wan Mohamad Sheikh Abdul Aziz. 2010. Strategi, kaedah dan pelaksanaan dakwah dalam membina jati diri kebangsaan. Dlm. Jati Diri Kebangsaan Manhaj Islam Hadhari, disunting oleh Mohd Yusof Othman. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.
Yusuf, Muhammad al-Sayyid. 2004. Manhaj al-Quran al-Karim fī Islāh al-Mujtama. Kaherah: Dār al-Salām.
Zakaria Stapa. 2001. Akidah & Akhlak dalam Kehidupan Muslim. Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd.
Zakaria Stapa. 2017. Cabaran akidah dalam revolusi indusri 4.0. Kertas kerja Seminar Kebangsaan Tamadun dan Warisan Islam (TAWIS 2017) Tamadun dan Peradaban Islam: Merekayasa Kreativiti dan Inovasi. Anjuran Sekretariat TAWIS, Institut Islam Hadhari, Universiti Kebangsaan Malaysia. Bangi, Selangor, 14 November.
Zaydan, 'Abd al-Karim. 2013. Usul al-Da'wah. Beirut: Muassasah al-Risalah.
DOI: http://dx.doi.org/10.17576/JH-2019-1102-06
Refbacks
- There are currently no refbacks.
ISSN: 1985-6830
eISSN: 2550-2271
JURNAL HADHARI: AN INTERNATIONAL JOURNAL
Institut Islam Hadhari
Universiti Kebangsaan Malaysia
43600 UKM Bangi
Selangor, MALAYSIA.
Phone: +603-8921 7187/7176/6994
Fax: +603-8921 6990
Email: jhadhari@ukm.edu.my
Web: ejournals.ukm.my/jhadhari